In de Galerij der Groten richten we een virtueel voetstuk op voor de iconen van het topamateurvoetbal. Grote en bepalende spelers van nu, maar ook voetballers uit het verleden die het elftal naar hun hand zetten of een groot aandeel hadden in behaalde successen. In deel 14: Sandor van der Heide, stilist die via een hobbelige weg leerde dat plezier centraal moet staan om te kunnen presteren op het veld.

Als een speler niet kan voldoen aan stempels als ‘het grootste talent van een generatie, een club, een stad, een land, enzovoort’, zal het oordeel achteraf vaak niet positief zijn. Er zal gezocht worden naar redenen van het mislukken van een carrière die zo mooi had kunnen zijn en vaak worden die redenen gevonden op het mentale vlak. Even zo vaak stopt daar ook wel de interesse in het verhaal van diezelfde speler, waarmee de kans bestaat dat er een prachtig verhaal verloren gaat. Het verhaal van deze speler is zo’n verhaal. Het grootste talent van Friesland maakte het stempel van zijn belofte niet waar, maar hij haalde misschien wel meer uit zijn voetbalcarriere dan alleen de roem en het geld. Hij leerde de belangrijkste levenslessen op het voetbalveld, hij vond ware liefdes en vriendschappen voor het leven. En hij wist zijn twee grootste voetballiefdes successen te brengen en de supporters in vervoering te brengen. Daarom voegen wij met trots Sandor van der Heide toe aan onze Galerij der Groten.

Sandor van der Heide met Chris de Wagt na de winst op AZ in de beker ( 27-09-2007 ) #cambuur pic.twitter.com/rLRQrgld2E

— Henk Jan Dijks (@Dijksfotografie) September 18, 2018

De liefde van een kind voor zijn vader is zo puur, daar komt niets, ook geen voetbalclub tussen. Als IJsselmeervogels op 8 april 2017 de uitwedstrijd tegen ONS Sneek moet spelen, wordt deze levenswijsheid kracht bijgezet door de pupil van de week bij de thuisclub. In de voorbeschouwing geeft jeugdspeler van ONS Sneek, Nando van der Heide, aan dat hij fan is van IJsselmeervogels, de club die getraind wordt door zijn vader. Het is één van de vele wijsheden die Sandor van der Heide gedurende zijn spelers- en trainerscarrière leert. En hem bovendien helpt aan zijn filosofie als trainer.

,,Als spelers vrijuit voetballen komen de kwaliteiten beter naar voren,” stelt Van der Heide in het in 2014 uitgekomen boek Puur Topklasse. Voetballen voor het plezier blijkt ook de rode draad in de carrière van een speler, die vanwege zijn spel geroemd werd door velen. Een stilist met een splijtende steekpass als ultieme specialiteit. De weg naar deze visie is echter een hobbelige. Eentje die hem leert dat het lang niet alles goud is wat er blinkt als je wilt slagen in het profvoetbal. Al vroeg in zijn carrière leert Van der Heide dat geld niet gelukkig maakt, dat eerlijkheid een overgewaardeerde eigenschap is in het profvoetbal en dat de organisatie van ons nationale voetbal ervoor zorgt dat polygamie is toegestaan in Nederland. Althans, als het om voetbalclubs gaat.

Vanavond neemt ONS Boso Sneek afscheid van de unieke speler Sandor van der Heide. Kom naar het Zuidersportpark! pic.twitter.com/pfkXUSBds4

— ONS Sneek 🔶 (@ONSSneek) August 5, 2014

Nadat Van der Heide in de jeugd van sc Heerenveen te licht wordt bevonden, wordt hij razendsnel opgepikt door Cambuur. Bij de club uit de hoofdstad van Friesland weet hij het eerste elftal te halen en debuteert hij op negentienjarige leeftijd. Nadat Cambuur in 2000 degradeert uit de Eredivisie is er buitenlandse interesse voor Van der Heide. Zijn keuze voor het Duitse Waldorf Mannheim levert hem één teleurstelling en drie belangrijke levenslessen op, waarvan de eerste twee nog voor hij een officiële wedstrijd voor de club uit de 2.Bundesliga gespeeld heeft. Sandor van der Heide bleek de lokroep van een lucratief contract in eerste instantie niet te kunnen weerstaan, maar eenmaal in Duitsland kwam hij er niet alleen achter dat geld niet gelukkig maakt, maar ook dat eigen haard goud waard is. Nog voor het seizoen is begonnen wordt Van der Heide geplaagd met heimwee naar Friesland en geconfronteerd met een selectie waarin spelers vooral oog hebben voor hun eigen hachje. Omdat Waldof Mannheim het contract van de aanvallende middenvelder niet wil ontbinden, biedt een verhuurperiode aan Cambuur soelaas. Als gedurende het seizoen ook bij Cambuur de roddel, achterklap en het egoïsme hoogtij vieren besluit Van der Heide dat dat niet de wereld is waarin hij wil voetballen, maakt hij het besluit om terug te keren naar de rangen der amateurs. Zijn nieuwe club toont aan dat hij geleerd heeft van zijn eerdere keuze voor Waldorf Mannheim, want Van der Heide besluit te gaan spelen voor ONS Sneek. Home is where the heart is.

Met ONS Sneek promoveert Van der Heide in 2004 naar de Hoofdklasse en twee jaar later staan de Friezen met de grootste prijs in de historie van de club in handen: het kampioenschap in de Hoofdklasse C. In de strijd voor het zaterdagkampioenschap moet de club uit Sneek echter zijn meerdere erkennen in IJsselmeervogels en Rijnsburgse Boys. De Rooien gaan uiteindelijk met de zaterdagtitel aan de haal. Een jaar later leert Van der Heide dat de liefde van een vader voor zijn kind groter is dan wat dan ook, ook dan de liefde voor het voetbal. Na een jaar waarin zijn privéleven zich in een zeer turbulente periode bevindt, besluit hij het leven als profvoetballer nogmaals op te pakken.

Het gebeurt allemaal in 2007, een jaar dat al werd gekleurd door een scheiding. Die scheiding is de reden dat hij besluit om op een aanbieding van Cambuur, naast ONS Sneek zijn tweede grote voetballiefde, in te gaan. Als profvoetballer heeft hij namelijk meer tijd voor zijn kind. Het is ook het jaar waarin hij, binnen enkele dagen, oom wordt en zijn vader, en grootste fan en criticus, overlijdt. Voor mensen die de tekst van het nummer “Lightning Crashes” van de Amerikaanse band Live niet kennen: zo moeten de dagen van Sandor van der Heide in het ziekenhuis ongeveer hebben gevoeld. In zijn jaren bij Cambuur raakt Van der Heide meer en meer geïnteresseerd in het trainersvak en besluit hij zijn papieren te gaan halen. De combinatie van die keuze en zijn liefde voor zowel ONS Sneek als Cambuur zorgen ervoor dat in de herfst van zijn carrière in één seizoen nog alles samenkomt.

Van der Heide promoveert als assistent-trainer, naast zijn vriend Henk de Jong, niet alleen met Cambuur naar de Eredivisie, hij promoveert als speler-trainer met ONS Sneek ook naar de Topklasse en stunt met zijn ploeg in de KNVB Beker door Excelsior te verslaan. De beloning is een thuiswedstrijd tegen Ajax die met 2-0 verloren gaat. ONS Sneek blijkt slechts een korte periode in staat om zich te meten met de absolute top van het amateurvoetbal en weet zich slechts twee seizoenen te handhaven op Topklasse-niveau. Sandor van der Heide is op dat moment al bezig met zijn carrière als trainer en staat bij IJsselmeervogels succesvol op eigen benen als de vriendschap met Henk de Jong zorgt voor een nieuwe samenwerking bij De Graafschap en nu ook Cambuur. Zijn zoon Nando speelt in de jeugd van sc Heerenveen.

Als het verhaal van Sandor van der Heide iets laat zien, is het wel dat er meer zit achter een speler die, zoals oud ploeggenoot Johan Abma in de krant Groot Sneek zegt, “er veel meer uit had kunnen halen, maar voetbalt om plezier te hebben.” Of zoals hij het zelf beschrijft: in het hoofd was ik geen topvoetballer. Sandor van der Heide behelsde meer dan een speler waar je van hield of een hekel aan had. Hij was meer dan een speler van opvallende uitspraken en anekdotes, al mag het verhaal waarin hij een kritische supporter van ONS Sneek tijdens een wedstrijd uitdaagde om zelf een bal meer dan tien keer hoog te houden hier niet ontbreken. Wat het verhaal van Sandor van der Heide vooral laat zien, is dat voetbal meer kan zijn dan een afspiegeling van het leven en dat succes meer is dan geld en roem. Voetbal bracht Sandor van der Heide de belangrijkste lessen van het leven en bracht hem twee hele grote liefdes. En omdat hij in staat was beide grote liefdes te dienen met voetbal dat de mensen in vervoering bracht en de clubs tot grote hoogten deed stijgen, is Sandor van der Heide een onmisbaar lid van onze Galerij der Groten.

In de Galerij der Groten werden eerder opgenomen:
– Thijs Hendriks, de ‘spielmacher’ van Achilles ’29
– Oebele Schokker, de Maradona van De Walden
– Lars Offringa, Mister HHC
– Arjan Human, een markante Zeeuwse sensatie
– Remco Tuinenburg, icoon in het doel van ARC en Quick Boys
– Christian Opschoor, vleugelflitser met een abonnement op zilverwerk
– Bart Freke, spil van de Rijnsburgse gloriejaren
– Magid Jansen, de personificatie van het AFC-DNA
– ‘Opa’ Dennis van Meegdenburg, fenomeen met jaloersmakende statistieken
– Patrick Lokken, het mythische doelpuntenfenomeen van Argon
– Melrik Beukers, Spakenburg-icoon ondanks zijn rancune-overstap naar de Rooien
– Nees Pellikaan: gekoesterd, geliefd en nooit vergeten
– Marco de Ridder: linksbuiten die Katwijk deed opstuwen naar de top